భారతదేశంలో దీపావళి హిందువులకు ప్రధానమైన పండుగ. చీకటి అనే అశుభాన్ని తొలగించేందుకు ఈరోజు దీపాలను వెలిగిస్తారు. దీంతో వెలుగు అనే మంచి వస్తుందని భావిస్తారు. అత్యంత ఘనంగా, ఆనందోత్సాహాలతో జరుపుకునే వెలుగుల పండుగ అయిన దీపావళి ఒక రోజు పండుగ కాదు. ఐదురోజుల పండుగలా నిర్వహించుకుంటార. అయితే భారతదేశంలోని ఆయా ప్రాంతాల్లో దీపావళి వేడుకలను రకరకాలుగా నిర్వహించుకుంటారు. ఒక్కో ప్రాంతంలో ఒక్కో విధంగా నిర్వహించుకుంటూ ఆధ్యాత్మిక వాతావరణంలో మునిగిపోతారు.
ఉత్తర భారతదేశం (ఉత్తర ప్రదేశ్, పంజాబ్, హర్యానా) లో శ్రీరాముడి అయోధ్య ప్రవేశం14 ఏళ్ల వనవాసం తర్వాత రావణుడిని ఓడించి రాముడు అయోధ్యకు తిరిగి వచ్చినందుకు గుర్తుగా ఉత్సవాలు నిర్వహించుకుంటారు. ఈ సందర్భంగా లక్ష్మీ పూజ కూడా చేస్తారు. పంజాబ్లో సిక్కులు దీనిని బందీ చోర్ దివస్గా జరుపుకుంటారు.
పశ్చిమ భారతదేశం (గుజరాత్, మహారాష్ట్ర, రాజస్థాన్)లల్లో లక్ష్మీదేవి పూజలు నిర్వహిస్తారు. గుజరాత్లో దీపావళిని ఆర్థిక సంవత్సరం ముగింపుగా భావించి, మరుసటి రోజును బెస్టు వరాస్ (కొత్త సంవత్సరం)గా జరుపుకుంటారు. ధన త్రయోదశి (ధంతేరాస్) రోజున బంగారం, కొత్త వస్తువులు కొంటారు.
తూర్పు భారతదేశం (పశ్చిమ బెంగాల్, ఒడిశా, అస్సాం)లో కాళీ పూజ ప్రధానంగా ఉంటుంది. ఈ ప్రాంతంలో దీపావళి రోజున (అమావాస్య నాడు) లక్ష్మీ పూజ కంటే మా కాళీ (కాళికా దేవి) కి ప్రత్యేక పూజలు చేస్తారు. ఈ పూజ చాలా వైభవంగా, ఆర్భాటంగా ఉంటుంది.
దక్షిణ భారతదేశం (ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ, తమిళనాడు)నరకాసుర వధ ప్రధానంగా ఉంటుంది. నరక చతుర్దశి రోజున వేడుకలు ప్రధానంగా జరుగుతాయి. అలాగే ధన త్రయోదశి రోజున యమదీపం వెలిగిస్తారు. తమిళనాడులో కూడా నరక చతుర్దశి రోజునే ప్రధానంగా వేడుకలు జరుపుకుంటారు. కేరళలో దీపావళి అంత ప్రాచుర్యం లేదు. కొచ్చి వంటి కొన్ని ప్రాంతాల్లో మాత్రమే జరుపుకుంటారు. మహారాష్ట్రగోమాత పూజ, ధన్వంతరి పూజ నిర్వహిస్తారు. భారతదేశంలో దీపావళి అనేది అన్ని ప్రాంతాలలోనూ వెలుగులు, కొత్త బట్టలు, పిండివంటలు, బాణసంచా మరియు లక్ష్మీ పూజ అనే సాధారణ అంశాలతో కూడిన పండుగ. కానీ ప్రతి ప్రాంతం తమదైన ప్రత్యేకమైన కథను, దైవాన్ని మరియు సంస్కృతిని జోడించుకొని జరుపుకోవడం ఈ పండుగ గొప్పతనం.
చాలా ప్రాంతాల్లో మూడు నుండి ఐదు రోజుల పాటు వేడుకలు జరుగుతాయి. అయితే దేశవ్యాప్తంగా శుభ్రత, అలంకరణకు ప్రాధాన్యం ఇస్తారు. పండుగకు ముందు రోజుల్లో ప్రజలు తమ ఇళ్లను, కార్యాలయాలను పూర్తిగా శుభ్రం చేస్తారు. లక్ష్మీదేవిని ఆహ్వానించడానికి ఇంటిని దీపాలతో, కొవ్వొత్తులతో, రంగురంగుల లైట్లతో అలంకరిస్తారు. ఇంటి ముందు రంగోలి (ముగ్గులు) వేస్తారు. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో ఈ రోజున అభ్యంగన స్నానం (తలంటు స్నానం) చేసి, కొత్త బట్టలు ధరిస్తారు. సాయంత్రం వేళ యమదీపం వెలిగించి పితృదేవతలకు దారి చూపుతారు. దీపావళి రోజు సాయంత్రం లేదా ప్రదోష కాలంలో లక్ష్మీదేవి మరియు గణేశుడికి పూజ చేస్తారు. సంపద, శ్రేయస్సు, అదృష్టం కోసం లక్ష్మీదేవిని పూజించడం ప్రధాన సంప్రదాయం. ఆ తరువాత చెడు శక్తులను తరిమికొట్టడానికి మరియు ఆనందానికి చిహ్నంగా పెద్ద ఎత్తున బాణసంచా (టపాసులు) కాలుస్తారు.
